KABAKGİLLERDE  MEYVEDE  ŞEKİL  BOZUKLUKLARI VE SEBEPLERİ

KABAKGİLLERDE  MEYVEDE  ŞEKİL  BOZUKLUKLARI VE SEBEPLERİ

     Kabakgiller (Cucurbitaceae )  familyasına mensup  bitkilerin (hıyar,kabak,kavun,karpuz…) yurdumuzda  yetiştirilmesi  önemli bir  potansiyele  sahiptir.Güzel  yurdumuzun  iklim  şartlarının da  uygun  olması  nedeni  ile  nerde ise dört  mevsim  hıyar,kabak  yetiştirilmektedir.Özellikle  yüksek  verime  sahip  hibrit  yeni  çeşitler  geliştirilmiş  ve  üreticilerimize  her gün  bir  yeni  çeşit  sunulmaktadır.Bu  kültür  bitkilerinin  çok  değişik  hastalık  ve  zararlı  problemleri  vardır.Bu  ay  sizlere  kabakgillerde  özellikle  hıyar ve  yeşil kabak üretiminde  meyvede  karşılaştığımız  şekil  bozukluklarının  sebeplerinden ve  çözümünden  bahsedeceğim.Kabakgiller  besin  maddelerince  zengin,kaba  yapılı,iyi drene  edilmiş,su  tutma  kapasitesi  yüksek,sıcak,havadar  toprakları  sever.Ülkemizin  hemen hemen  her yerinde  üretimi  yapılmaktadır.Nötr ya da  hafif  alkali  topraklardan  hoşlanır.

          Sıcağı  seven bir  bitki  olduğu  için  hafif  donlardan  etkilenir,0,5-5 C’ ler  arasında  üşür,-2 C de donar.Derinliği  30-50 cm ‘ye kadar  inen  yüzeysel  bir  kök  dağılımına sahiptir.Özellikle hıyar  üretimi  yurdumuzda  giderek  önem  kazanmıştır.Çok  çeşitleri  vardır.Serada ve  açık  alanda  sofralık ve  turşuluk  olarak  üretilenler,uzun tip  hıyar,silor tip,normal,çıtırlı  vs.  bir çok  çeşiti  yetiştirilmektedir.Hıyarın  çiçek  yapısı  çok  farklılık  arzeder.Ülkemizde  daha  önceki  yıllarda  değişik  çiçek  özelliğine  sahip  hıyar  çeşitleri  var idi.Günümüzde  yeni  çeşitlerde  durum böyle değildir.Hatta  birçok  çeşitte  bir  bitki  üzerinde  sadece  dişi  çiçek  bulunur.Döllenmeye  gerk  yoktur,aksine  döllenen  meyveler  ampül ya da  armut  şeklinde  olur,ticari  bir  değeri  olmaz.Seralarda  bu  şekilde  erkek  çiçek  olursa,istenilmiyen  bir  durumdur.Henüz  çiçekler  açmadan,arılar  tarafından  diğer  çiçeklere  tozlaşma  olmadan  koparılması  gerekir.Başka  döllenme  olmadan  meyve  veren  “partenokarp”  çeşitler  diyoruz  bunlara.

Kabakgillerin  optimum  ışık  gereksinimi  15.000  lux,ışıklanma  süresi  14  saattir.Ağaç  altlarında,gölge  yerlerde,ışıklanmanın  az olduğu  yerlerde  kabakgillerin  üretimini  yapmak  zordur,verim  kaybı  olur.Seralarda  havalandırma  sıcaklığa  göre  ayarlanmalıdır.Sıcaklık  35 C’ nin  altına  havalandırma yapıldığı  halde  düşürülemiyorsa,gölgelendirme  yapılmalıdır.Yine  seralarda  ışık-sıcaklık  ilişkileri  çok  iyi  izlenmeli,ışığın az  olduğu  günlerde  sera  sıcaklıkları  düşürülmelidir.Hava  oransal  nemi  meyve  üretimi  sırasında %  50-90 arasında  olmalıdır.Oransal  nem  % 40  ın  altına  düşmemelidir,düşerse  nemin  yükseltilmesi  için  çalışmalar  yapılmalıdır.Çünkü  hıyar ve  yeşil  kabak  bitkisinin  kökleriyle  aldığı su ile  yapraklarıyla  kaybettiği  su  arasında  büyük bir  dengesizlik  vardır.Kökleriyle  alabileceği  su  miktarı  bellidir,dolayısıyla  hava  oransal  nemini  yükseltmek  daha  faydalıdır.Ayrıca  kuru  havanın  meyvelerde  kıvrılmalara  neden  olarak  kaliteyi  olumsuz  yönde  etkilediği de  unutulmamalıdır.Kısa  aralıklarla  sık su-az su  verilerek  dengeleme  yapılmalıdır.Meyvenin  % 86  sının  su  olduğu  geriye kalan % 14  lük  kısmın  kuru  madde  olduğu  unutulmamalıdır.

Gece-gündüz  ısı  farkının  olduğu  dönemlerde  sulamaların  öğleden  önce  yapılması daha  iyidir,sera  içerisindeki  nem  miktarı  daha az olur.Akşam  saatlerindeki  yapılan  ilaçlama ve  sulamadan  kaçınılmalıdır.Sera  oransal  neminin  yüksek  olması  ile  Botritis  gibi  hastalıklarda  artma  olur,meyvelerde  sararmalar (atma,burma  vb.)  görülür.Meyve  şeklinde  bozukluklar,hafif  oluklaşma,iç  boşluğu  gibi  problemler  görülür.

   TRİPS  ZARARI

   Serada  ve  açık alan  üretimlerinde  çiçeklerde  ve  yapraklarda  görülen  Trips  meyvede  şekil  bozukluklarına  neden  olur.Kavun  ve  karpuzda  Trips  çok  yoğun  olduğu  zaman  meyveler  sararır,tutmaz.Meyveler  şayet  tutarsa da  yamuk,dış  yüzeyi  tırtıklı,lekeli  olur.

Kabak ve  hıyarda  ise  yine  trips  yoğun  ise  meyvelerde  doğuştan  kıvrılmalar,uç  kısmında  kıvrıklık  görülür,meyvelerde  sararmalar,atmalarda  görülebilir.Meyvelerin  dış  yüzünda  yağırlaşmalar,şekil  bozuklukları,çizikler  görülür.Pazar  değeri  düşer.

    BESİN  NOKSANLIKLARI

    Kabakgillerde  üretim  sırasında  yine  her  bitkide  olduğu  gibi  toprak  analizlarine  göre  gübreleme  yapılmalıdır.Topraktan  kaldırdığı  besin  maddelerine  göre  gübreleme  programımızı  yapmamız  gerekir.Sırası  ile  potasyum,azot,kalsiyum,fosfor,mağnezyum  oranlarını  iyi  dengelemek  gerekir.Aşırı  sıcaklarda  aşırı  sulama  ve  buharlaşma  ile  azot  kayıpları  göz önünde  bulundurulmalıdır.Azot  noksanlığında  hıyar ve  yeşil  kabakta  meyvenin  uç  kısmı  incelir,sap  kısmı  kalınlaşır.Özellikle  kabakta  bu  sorun  en  sık karşılaştığımız  durumdur.

   Yine  hıyar ve  yeşil  kabak  üretiminde  meyvenin  sap  kısmı  ince  uç  kısmı  kalın  olursa  potasyum  noksan  demektir.Azot  ile  potasyum  dengesini  çok  iyi  kurmak  gerekir.Bor  noksanlığında  ise  eski  yaprakların  kenarları  sararır,yeni  genç  yapraklar  kabarık,benekli  bir  görünüm  arzeder.Meyvelerde  sararma,atma,dış  yüzeyinde  yağırlaşma,hafif  çatlamalar  görülür.

   Kalsiyum  noksanlığında  meyve  ucunda  incelme ve  kıvrılmalar  görülür,beyaz  çürüklük  dediğimiz  Sclerotinia da  artış  olur.Meyve  özünde  boşluklar,oluklaşmalar  ve  meyvenin  raf  ömründe  düşme  görülür.Meyvede  raf  ömrü  çok  önemlidir.Yetiştirildiği  ortamdan  kilometrelerce  uzağa  taşınmakta,raflarda  beklemektedir.Hemen  ikinci  gün  pörsümeler,buruşmalar,su  kaybetmeler  yaşanırsa  Pazar  değeri  düşer,tüketicide  pazarcıda  zarar  eder.Kalsiyum  noksanlığı  kök  hastalıklarından  dolayı,tuzluluktan,yüksek  potasyumdan,amonyum  kaynağından,kötü  drenajdan,aşırı  sulamadan  dolayı da  olabilir.Yine  kalsiyum  noksanlığında  meyveler  küçük ve  tatsız  olur.Bor  noksanlığında  kavun ve  karpuzda  şekil  bozukluğu  olduğu  gibi,şeker  oranında da  düşme  olur.

   Nematod  ve  çeşitli  kök  hastalıklarından  dolayı  yine  meyvelerde  çeşitli  şekil  bozuklukları  görülür.Verim  kaybı  olduğu  gibi  besin  elementlerinin  alımında  azalma  olduğu  için  kalitesinde de  düşüşler  yaşanır.