NEMATOD NEDİR?KİMYASAL,BİYOLOJİK  MÜCADELESİ

NEMATOD NEDİR?KİMYASAL,BİYOLOJİK  MÜCADELESİ

Nematodlar  toprakta ,suda ve   çürümekte  olan  organik  maddelerde  yaşayan  yılan  balığı  şeklinde  mikroskobik  organizmalardır.Bunlar  yeryüzünde  en  bol  hücreli  organizmalardır. Nematodlar  genellikle

Renksiz ve  saydamdırlar.Fakat aldıkları  besinlere göre  farklı  renklerde  görülebilirler.Bazı  nematodların  ergin  dişilerinin  vücutları  torba,armut,küre  veya  limon  şeklinde dir.Ergin  erkekler

İse  solucan  benzeri  ince   uzun  ve   silindir  şeklindedir.Nematodlar  bir  çok  bitki  türünün   yüzey

Ve  iç  kökleri  ile  beslenirler.Böylece  bitkilerde  önemli  verim  kaybına  neden  olur.Bitki  parazit

Nematodlarının  ağız  parçaları  hipodermik   bir  şırıngaya  benzer.Bitki  hücreleri  içerisine  hücre

İçeriğini  parçalayan  enzimler  enjekte  eder.Bitki  ve köklere  musallat  olan  nematodlar  kökler

Öldüğünde  toprağa  göç  ederler.Nematodların  ergin  öncesi  dönemlerine  larva  ismi  verilir.Lar-

Valar  4  gömlek  değiştirdikten  sonra  ergin  olurlar.Kuraklık,don  ve  besinsizlik  gibi  uygun  olmayan

Koşullarda  farklı  dönemlerde  uyuşuk  halde  canlılıklarını  yıllarca  sürdürebilirler.Eğer  koşullar  bütün yıl  boyu  uygunsa  devamlı  çoğalarak  zararlarına  devam  ederler.NEMATODLAR  BESLENME  ŞEKİLLERİNE   GÖRE  3  GRUBA    AYRILIR:

     1-İç  parazit  nematodları(Endoparazit  nematodlar).Bitki  dokularının  içinde gelişir,doku  içine

Yumurta  bırakır.Çoğu  bitki  köklerinde  yaşadığı  gibi ,bazı  türleri sap,gövde,çiçek,yaprak  ve  to-

Humlar  içinde  yaşar ve  beslenirler.

    2-Yarı  iç  parazit  nematodlar:Başlarını  bitkilerin  kök ve  kökcüklerinin  içine  sokarak  beslenirler.

Vücutları  kök  dışında  olduğu  için  yumurtalarını  dışarıya  bırakırlar.

     3-Dış  parazit  nematodlar(Ektoparazit):Başlarını  bitkilerin  kök  ve  kökcüklerinin içine  sokmadan

Sadece  iğne  benzeri  bir yapıda  ‘’stylet’’lerini  bitki   köküne  sokarak  beslenirler  ve  yaşamlarını sür

Dürürler.

    Nematodlar;kökün  derinliğine  bağlı  olarak  3-6 m ye  inerler.Ama  en  yoğun  oldukları  toprak  de-

Rinliği 10-30 cm.dir.Alüvyonlu ve  kumlu  toprakları  çok  severler.Toprağın  yüzeyi   kuru  olduğu zaman  aşağıya, yüzeydeki nem  uygun  olduğu  zaman tekrar  yukarıya  doğru   hareker   ederler.

Nematodlar  toprakta  çok  ağır  hareket  ederler.Nematodların  büyük  bir  çoğunluğu   kendi  hareketleri ile  toprakta  yılda  azami 1  m.  Yol  alırlar.Bu  nedenle  nematod la  bulaşık  yerler

Arazide    yer  yer,bölge bölge  olur.

      NEMATODLAR   NASIL  YAYILIR:

      1-Yağmur  ve  sulama  suları  ile

      2-Rüzgarla

      3-Bulaşık  bitki  artıkları  ile:Çiftçilerimiz  bitki  artıklarını  sulama  kanallarının  kıyısına,içerisine,

Açık  arazilere  atıyorlar.Buralardan  rahatlıkla  bulaşır.

      4-İnsan  ve  hayvanların  ayaklarına  yapışan  bulaşık  toprak  parçaları  ile

     5-Toprak  işleme  aletleri ile:Çiftçilerimiz  pulluk  ve  diğer  tarım aletlerini  temizlemeden  diğer

Seralara  ve  ya arazilere   geçiyorlar.Bu  nedenle de  nematod   taşınır.

      6-Bulaşık  sebze  ve  meyve  fidanları  ile,soğanlı  bitkiler  ve  tohumları  ile  taşınır.Meyve  fidanı

Üreten   fidancılardan  ülkemize  çok hızlı  bir  şekilde  yayılmıştır.Özellikle  kivi,şeftali,erik  fidanları

İle  bir  çok  tarım  arazisine  bulaşmıştır.

NEMATOD  ÇEŞİTLERİ:

    1-Buğday  gal  nematodu(Anguina tritici)

   2-Çeltik  beyaz  uç nematodu(Aphelenchoides  besseyi)

   3-Çilek  nematodu(Aphelenchoides  fragarine)

   4-Hububat  kist  nematodu(Heterodera avenae)

   5-Kamalı  nematod(xyphinema  spp.)

   6-Kök-ur  nematodu(Meloidogyne  spp.)

   7-Muzlarda  spiral  nematod(Helicotylenchus  multicin)

   8-Patates    çürüklük  nematodu(Ditylenchus  dest.)

   9-Patates  kist  nematodu(Globodera  spp.)

   10-Soğan  sak  nematodu(Ditylenchus  dipsaci)

   11-Şekerpancarı  kist  nematodu(Heterodera sch.)

   12-Turunçgil  nematodu(Tylenchulus   semipenetrans)

   13-Soya fasulyesi  kist  nematodu(Heterodera  glycines)

14-Kök  lezyon  nematodu(Pratylenchus  penetrans)

  Turpgillerde  dahil olmak  üzere  220 den  fazla  kist  nematodu vardir.Kök  nematodu  ve  ampüller

Geniş  bir  konukçu  aralığına  sahiptir.Kök  lezyon  nematodu  meyve  sebzede  büyük  darbe  yapar.

Yerli  ve   yabancı  otların  bir  çoğu  dahil  olmak üzere  geniş  bir  konukçu  aralığına  sahiptir.Pekçok

Kültürde  nematod  düşük  verime  katkıda  bulunur.Ayrıca  patojenik  organizmaların  enfeksiyonuna

Yol  açar.Büyüme  sezonunda,nematod  sıcaklık  ve  neme  bağlı  olarak  3-6  hafta  içinde  yaşam  döngüsünü  tamamlar.

       NEMATOD    VARLIĞI  ENDİKASYONLARI:

Nematod  istilasının  belirtileri  kültür  ve   nematod   tipine  göre  farklılık   gösterebilir.Bulaşık  bitkiler  bodur,solgun  görünür.Yeni  sulandığı  zaman  bile  sıcak  mevsimlerde  susuzmuş  gibi

Görünür.Deforme  kökler,kökler  üzerinde   Galler  gözükür.Meyve  ve  yaprak   dökülmesi  ya-

Şanabilir.Meyveler  küçük kalır,irileşmez.Meyvelerde  bazı  çeşitlerde  renk  problemi,güneş  yanık-

Lığı,çatlama  gibi  problemler  görülebilir.Genellikle  nematodlardan  kaynaklanan  hasar  nedeniyle

Her yıl  milyonlarca  zarar  edilmektedir.Bunun  önüne geçmek  için  sadece  kimyasal  mücadele

Yeterli  değildir.Aşağıda   anlatılacağı  gibi  kültürel  tedbirlerle  beraber  biyolojik  mücadelede

Yapılmalıdır.Kök  nematodlarının  açtığı  yaralardan   patojenler  ve ya  virüsler  giriş  yapabilir.

Yine   nematod  zararından  kaynaklanan meyve   yumşamaları,çiçek  dökülmeleri  zaman  zaman

Yaşadığımız  problemlerdir.Çilek  köklerindeki  çizgi  şeklindeki  lezyonlara   kök  nematodları

Neden  olur.

        MÜCADELE   YÖNTEMLERİ:

        1-KÜLTÜREL   TEDBİRLER:Bulaşık  bitki  artıkları   tarlada,serada   bırakılmamalıdır.Uygun bir  yerde  toplanıp  yakılmalıdır.Bitkisel  üretimde  sağlıklı  fide-fidan  kullanılmalıdır.Nematod  bulaşık

Fide-fidan  alınmamalı  ya da  araziye   dikilmemelidir.Nematoda  elverişli  kumsal  topraklara  sahip

Arazilere  meyve  bahçesi kurarken   anaç    seçimini  doğru  yapmak  gerekir.Bağ,şeftali,erik,elma

Gibi  çeşitlerde  özellikle  anaç    tercihini  iyi  yapmak  gerekir.Temiz  tohum  kullanılmalıdır.Buğday

Ve  çeltikte aranması  gereken bir  özelliktir.Buğday  gal  nematoduna  karşı   bulaşık  daneler   4-6  saat  suda  bekletilerek  larvaların aktif  hale  geçmesi  sağlanır.Daha  sonra  50  c  de  30 dak.,

52 c de  20 dak.,54 c de  10 dak.  Bekletilir.

      2-NADAS  SİSTEMİNİN   UYGULANMASI:Buğday gal   nematodu  yılda  bir  nesil  verir,bu  nedenle

Bir  nevi  çözümdür.Ama  yabancı   otların  taşıyıcılığı  unutulmamalıdır,mücadelesi  yapılmalıdır.

      3-BİTKİ  NÖBETİ(DÖNÜŞÜMLÜ  DİKİM):Nematoda  dayanıklı  bitkiler  nöbete  sokulabilir.Yonca,korunga,nohut,fasulye,şekerpancarı,patates,ayçiçeği,soğan,mısır   gibi.Patates  kist

Nematodu  olan  yere  en  az 8 yıl patates,domates,patlıcan  ekilmemelidir.

        4-SULAMA   SUYU:Sulama  suyu  temiz  olmalıdır,nematod  bulaşığı  olmamalıdır.Topraksız  kültür

Yapılan  yerlerde  bazen  dikkatlerden  kaçıyor,olmaz  zannediliyor.Adana’  da domates   üretimi

Yapan  bir  üreticide  geçtiğimiz  yıl  tespit  ettik.Sulama  suyundan  bulaştığı  analizlerle  tespit  edilmiştir.

         5-TOPRAK  İŞLEME:Üretim  yapılacak  arazi  sıcak  mevsimde  2-3  defa  toprağı  işlemek,alt-üst  edilerek  işlenmesi  nematod  sayısını   azaltır.

        6-SOLARİZASYON:Üreticilerimizin  en  iyi  bildiği en  ekonomik  sistemdir.Akdeniz,Ege  ve Mar-

Mara da  yaygın  kullanılan  bir  yöntem.Arazi  önce  sulanır,tava  gelince  işlenir,kesekler  kırılır.Bu

Esnada  bazı  üreticilerimiz  toz  kükürt,organik  madde,dezenfektan  ve  bazı  kimyevi  gübreleri

Vermektedirler.Arazi  güzelce  tesviye  edilir.Damlama   sistemi döşenir,toprak 0,025-0,1  mm   UV  katkılı  şeffaf  plastikle  düzgünce  kapatılır(kenarlarıda  dahil  olmak  üzere).Damlamadan  sulama

Yapılır,sıcak  yaz  aylarında  4-8  hafta  süre  ile  yapılır.Solarizasyonun  başarılı  olması  için  yaş

Hayvan  gübresi  de  verilebilir.

      7-SERA   GİRİŞLERİNE  SÖNMEMİŞ    KİREÇ   KULLANILMALIDIR.

      8-SOĞAN  SAK  NEMATODU  İÇİN:Nematod   bulaşığı  olduğundan  şüphelenilen  arpacıklar,bir  kap  içinde  hergün  suyu  değiştirilerek   2  gün  bekletilir.Böylece  nematod  suya  geçer.Sıcak  su  ile  muamele  ederek  tohumluklar  önce  24 c  deki  suda   2  saat,sonra  soğanlar  43.5 c  de  4  saat,sarımsakları  49  c  deki  suda  30  dak.  Tutulur.İşlemin  daha  etkin  olması  için  formalin   ilave  edilebilir.(100 lt  suya   /100 gr-----% 40  lık  formaldehit).İşlem   sırasında  suyun  sıcaklığı  önemlidir,fazla  ısıda   çimlenme  gücü  azalır.Çilek  nematodlarına  karşı ise,stolonlar  46  c  deki

Suda   8  saat  bekletilmelidir.Yine  suyun  sıcaklığı  ve  bekleme  süresi çok  iyi  ayarlanmalıdır.

       BİYOLOJİK   MÜCADELE:

Nematodlara  karşı  etkili  bir  savaş  yöntemi  geliştirmek  çok  güçtür.Araştırıcılar  bu  nedenle   biyolojik  savaş  olanakları  üzerinde   durmaya   başladılar.Bitki  paraziti  nematodların  doğada

Bir çok doğal  düşmanı  vardır.Funguslar,bakteriler  ve  predatör  nematodlardır.Bunlarda ki

Başarı  oranı ,doğal  düşmanların  toprakta  olumsuz  koşullarda  dayanıklı yapılar oluşturarak

Canlılıklarını  sürdürebilme,çoğalma  ve  yayılma  özelliklerine  bağlıdır.Örneğin  tuzak  oluşturan  funguslar;organik  maddenin bol  olduğu  ortamda  iyi  çalışırlar.En  iyi  bilinenler   Arthrobotrys

Spp.;Dactylella  spp.,Nematoctonus  spp.  türleridir.Yine  Endoparazit  funguslar   üzerinde de

Araştırmalar  devam  etmektedir.Fakültatif  oldukları  için  yapay  olarak  üretilebilmektedir.Paeci-

Lomyces  lilacinus  ilk  olarak  PERU ‘da   Meloidogyne  incognita  yumurtalarında tespit  edilmiştir.

Paecilomyces  lilacinus  izolatları  M.incognita  yumurtalarına  bulaşıp yumurtalardan  larva  çıkışını  azaltmaktadır.Araştırmacıların  yaptığı  çalışmalarda,Paecilomyces  lilacinus’ un  toprağa  uygulanması  ile  domates  köklerindeki  M.incognita  populasyonu % 67-77  oranında,köklerde  meydana  gelen  Galler  ise  %  30  oranında azalmış,verim   2.yılda  3  misli  artmıştır.Bu  fungus   dikimden  10  gün  önce  ve  dikim sırasında  toprağa  uygulandığında  domates   bitkileri  nematod  saldırısından  en  iyi

Şekilde  korunmaktadır.

      BAKTERİLER:Nematodlar  üzerinde  saptanan  bakteriler içerisinde  en  etkili  olanı  pasteuria  pe-

Netrans’ dır.P.penetrans  ,endospor  oluşturan  obligat  bakteriyel  bir    parazittir.Diğer önemli  özelliği  uygun  olmayan  çevre  koşullarına  ve  pestisitlere   toleranslıdır.Diğer  bir  bakteri  türü

Bacillus  firmus   ile  Paecilomyces  spp.  Kombinasyonudur.Gram  pozitif,nonpataojeniltir.Bir  firma

Tarafından  ruhsatlandırılmıştır.  NEMA-Q;ana  madde   saponinler,quillaja   saponaria  ağaçlardan,polifenoller,şeker ve  tuzu  ihtiva   eder.